4 A bağkur mu?

Sosyal güvenlik sistemleri, bireylerin emeklilik, hastalık, işsizlik gibi risklere karşı güvence altına alınmasını sağlayan önemli mekanizmalardır. Türkiye'de bu sistemin temel taşlarından biri de Bağkur'dur. Ancak, zaman zaman "4A Bağkur mu?" gibi sorularla karşılaşılabilmektedir. Bu soru aslında, sosyal güvenlik mevzuatındaki farklı sigorta kolları ve bunların zaman içinde geçirdiği değişimlerle ilgili bir kavram karmaşasını işaret eder. Bu yazımızda, Bağkur'un ne olduğunu, 4A, 4B ve 4C ayrımını ve bu kavramların günümüzdeki karşılıklarını detaylı bir şekilde ele alacağız.

Bağkur Nedir?

Bağkur, açılımıyla "Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu" anlamına gelir. Temel olarak, kendi adına ve hesabına çalışan esnaf, sanatkâr, serbest meslek erbabı, çiftçi gibi bağımsız çalışanların sosyal güvenlik ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuş bir sigorta koluydu. 1971 yılında kurulan Bağkur, bağımsız çalışanlara emeklilik, sağlık sigortası, malullük gibi haklar sağlamayı amaçlamıştır. Bu yönüyle, devlete bağlı veya özel sektörde ücretli çalışanları kapsayan SSK'dan (Sosyal Sigortalar Kurumu) ve devlet memurlarını kapsayan Emekli Sandığı'ndan ayrılıyordu.

Bağkur'un prim sistemi, sigortalının kendi beyanına veya belirlenen gelir basamaklarına göre prim ödemesi esasına dayanıyordu. Bu da, ücretli çalışanlar için işveren tarafından ödenen primlerden farklı bir yapıya sahipti. Kısacası, Bağkur, bağımsız çalışanların sosyal güvencesi için özel olarak tasarlanmış bir kurumdu.

4A, 4B, 4C Ayrımı ve Bağkur'un Konumu

Türkiye'de sosyal güvenlik sisteminde önemli bir dönüm noktası, 2006 yılında yürürlüğe giren ve 2008 yılında tam olarak işlerlik kazanan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) reformudur. Bu reformla birlikte, daha önce ayrı ayrı faaliyet gösteren SSK, Bağkur ve Emekli Sandığı, tek çatı altında, yani Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirilmiştir. Bu birleşme, sistemde sadeleşme ve standardizasyon sağlamayı amaçlamıştır.

Bu birleşmenin ardından, eski kurumların sigortalıları, yeni bir sınıflandırma ile tanımlanmıştır:

• 4A (SSK - İşçi): Eskiden SSK kapsamında olan, yani bir işverene bağlı olarak ücretli çalışan sigortalıları ifade eder.
• 4B (Bağkur - Bağımsız Çalışan): Eskiden Bağkur kapsamında olan, yani kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan sigortalıları ifade eder. Esnaf, sanatkâr, serbest meslek erbabı, şirket ortakları, çiftçiler bu kategoriye girer.
• 4C (Emekli Sandığı - Memur): Eskiden Emekli Sandığı kapsamında olan, yani kamu kurum ve kuruluşlarında devlet memuru olarak çalışan sigortalıları ifade eder.

Bu durumda, "4A Bağkur mu?" sorusunun cevabı hayır'dır. Bağkur, 4B sigorta kolunun karşılığıdır. 4A ise işçi statüsünü temsil eder. Yani, Bağkur'lu bir kişi, güncel terminolojide 4B'li olarak adlandırılır. Bu ayrım, sigortalılık statüsü, prim ödeme şekli, emeklilik şartları ve sağlanan haklar açısından önemini korumaktadır.

Neden Bu Kavram Karmaşası Yaşanıyor?

Peki, "4A Bağkur mu?" gibi bir soru neden hala sıkça soruluyor? Bunun birkaç temel nedeni vardır:

• Geçmiş Alışkanlıklar: Sosyal güvenlik sistemlerindeki değişiklikler zaman alır ve eski terimler günlük dilde kullanılmaya devam edebilir. Bağkur, uzun yıllar boyunca bağımsız çalışanların sigorta kurumu olarak zihinlere kazınmıştır.
• Bilgi Eksikliği: Sosyal güvenlik mevzuatı karmaşık olabilir ve tüm detaylarına hakim olmak zorlayıcıdır. Reform sonrası yapılan isimlendirmeler herkes tarafından tam olarak anlaşılmamış olabilir.
• Kişisel Deneyimler: Özellikle birden fazla sigorta kolunda çalışmış veya prim ödemiş kişiler, farklı dönemlerde farklı statülere tabi oldukları için bu kavramları karıştırabilirler. Örneğin, daha önce Bağkur'lu olup daha sonra bir işyerinde sigortalı çalışan bir kişi, kendi primlerini Bağkur'a ödeme alışkanlığından dolayı bu tür bir çağrışım yapabilir.
• Sözlü İletişimdeki Sadeleştirme: Bazen insanlar, tam terimleri kullanmak yerine, "sigorta" veya "emeklilik" gibi genel ifadelerle yetinirler veya eski isimleri kullanmaya devam ederler.

Bu kavram karmaşası, özellikle emeklilik başvuruları veya prim sorgulamaları gibi işlemlerde yanlış anlaşılmalara yol açabilir. Bu nedenle, doğru terminolojiyi kullanmak ve sigortalılık statüsünü doğru bilmek büyük önem taşır.

Sonuç

Özetle, "4A Bağkur mu?" sorusunun cevabı net bir şekilde hayır'dır. Bağkur, 2008 yılından itibaren SGK çatısı altında 4B sigorta kolu olarak faaliyetlerini sürdüren, bağımsız çalışanların sosyal güvenlik sistemidir. 4A ise ücretli çalışanları, yani eski adıyla SSK'lıları ifade eder. Sosyal güvenlik sistemimizdeki bu temel ayrımı anlamak, hem kendi sigortalılık durumumuzu doğru değerlendirmemiz hem de hak ve yükümlülüklerimizi tam olarak bilmemiz açısından kritik öneme sahiptir. Bilgiye erişimin kolaylaştığı günümüzde, sosyal güvenlik konularında doğru ve güncel bilgilere ulaşmak, geleceğe yönelik planlamalarımızda bize rehberlik edecektir.