Allah'ın zati ve subuti sıfatları nelerdir?
Allah'ın Zati ve Subuti Sıfatları: Tanım, Farklar ve Anlamları
Allah'ın sıfatları, O'nun yüceliğini, kemalini ve eşsizliğini anlamamız için bize sunulan kapılardır. Bu sıfatlar, iki ana kategoriye ayrılır: Zati Sıfatlar ve Subuti Sıfatlar. Gelin bu iki ayrımı ve her bir grubun içeriğini biraz daha yakından inceleyelim.
Zati Sıfatlar: Varlığın Kendiliğinden Gelen Özellikleri
Zati sıfatlar, Allah'ın varlığı kendiliğinden olan, başkasına muhtaç olmayan, ezelden ebede hep öyle olan sıfatlarıdır. Bunlar, Allah'ın zatından ayrı düşünülemeyecek, O'nun özünü oluşturan temel özelliklerdir. Deneyimlerime göre, bu sıfatları kavramak, Allah'ı "ne" olduğundan çok "kim" olduğuna dair bir fikir verir.
* Vücud: Allah'ın var olması, varlığının vacip olmasıdır. Yani Allah'ın var olmaması düşünülemez. Hiçbir şeye veya kimseye ihtiyacı yoktur. Bu, O'nun varlığının zorunluluğunu ifade eder. Somut bir örnek vermek gerekirse, evrendeki her şeyin bir nedeni varken, Allah her şeyin nedenidir ve kendisi nedensizdir.
* Kıdem: Allah'ın varlığının başlangıcı olmamasıdır. Ezelidir. Bu, zamanın ötesinde olduğu anlamına gelir. Düşünsene, senin bir başlangıcın var, bir doğum günün var. Ama Allah'ın öyle bir anı yok.
* Beka: Allah'ın varlığının sonunun olmamasıdır. Ebedidir. Varlığı sona ermez. Bu, O'nun hiç yok olmayacağı anlamına gelir. Bizim yaşamımızın bir sonu olacak, ama Allah'ın böyle bir sonu olmayacak.
* Vahdaniyet: Allah'ın bir olmasıdır. Eşi, benzeri, ortağı yoktur. Bu, O'nun mutlak tekliğini ifade eder. Evrende sayısız varlık görüyorsun, ama bunların hepsini var eden tek bir güç var: Allah.
* Muhalefetün lil havadis: Allah'ın sonradan olan şeylere benzememesidir. Yaratılmış hiçbir şeye benzemez. Bu, O'nun yüceliğini ve eşsizliğini vurgular. Örneğin, senin iki elin var, benim de var. Ama Allah'ın elinin bizim anladığımız anlamda eli yoktur, bu sadece O'nun kudretini ifade etmek için kullanılan bir benzetmedir.
* Kıyam bi nefsihi: Allah'ın varlığının kendi kendine yetmesi, başkasına muhtaç olmamasıdır. Bu, O'nun mutlak bağımsızlığını ifade eder. Diğer tüm varlıklar, varlıklarını sürdürmek için başka varlıklara muhtaçken, Allah böyledir.
Subuti Sıfatlar: Allah'ın Yaratması ve Yönetmesiyle Ortaya Çıkan Özellikler
Subuti sıfatlar ise Allah'ın yaratma, idare etme ve her şeye gücü yetme gibi eylemleriyle kendisini gösteren, O'nun kemal sıfatlarıdır. Bunlar, Allah'ın fiillerinden anladığımız, daha çok "ne yaptığından" yola çıkarak kavradığımız sıfatlardır.
* Hayat: Allah'ın diri olması, canlı olmasıdır. Bu, O'nun her şeyi bilmesi, görmesi, duyması, konuşması gibi diğer sıfatlarının kaynağıdır. Eğer diri olmasaydı, bu fiilleri gerçekleştiremezdi.
* İlim: Allah'ın her şeyi bilmesi, her şeyi kuşatan ilmidir. Geçmişi, bugünü, geleceği, görüneni, görünmeyeni her şeyi bilir. Düşünsene, sen bir konuyu öğrenirsin, ama Allah'ın ilmi için öğrenmek diye bir şey söz konusu değildir, zaten hepsini bilir.
* Semi: Allah'ın her şeyi işitmesi, her sesi duymasıdır. Hiçbir ses O'nun işitmesinden kaçmaz. En fısıltılı konuşmayı bile duyar.
* Basar: Allah'ın her şeyi görmesi, her şeyi gören gözüdür. En küçük bir zerreyi, en uzaktaki yıldızı, kalplerdeki düşünceleri bile görür.
* İrade: Allah'ın dilemesi, istediğini dilediği şekilde yapmasıdır. Evrende olup biten her şey O'nun dilemesiyle gerçekleşir. Hiçbir şey O'nun bilgisi ve isteği dışında olmaz.
* Kudret: Allah'ın her şeye gücü yetmesi, her şeye kadir olmasıdır. Yoktan var etmesi, var olanı yok etmesi, her şeyi yapmaya gücü yeter. Örneğin, bir zerreden güneşe kadar her şeyin yaratılması O'nun kudretinin bir göstergesidir.
* Kelam: Allah'ın konuşması, vahyetmesi, emir ve nehiyleriyle insanlara hitap etmesidir. Kuran-ı Kerim, Allah'ın kelamının bir örneğidir.
* Tekvin (Yaratma): Allah'ın yoktan var etmesi, her şeyi yaratan olmasıdır. Bu, O'nun yaratıcı gücünü ifade eder. Gözle görülür evrenin kendisi, Allah'ın tekvin sıfatının en büyük delilidir.
Bu sıfatları anlamak ve üzerinde düşünmek, hem Allah'a karşı sorumluluklarımızı daha iyi kavramamıza hem de hayatımıza anlam katmamıza yardımcı olur. Örneğin, Allah'ın her şeyi bildiğini bilmek, bizi gizli günahlardan kaçınmaya teşvik edebilir. Kudretini düşünmek, zor zamanlarda bize umut verebilir. Bu sıfatları hayatımıza entegre etmek için birkaç pratik önerim var:
* Günlük hayatında küçük detaylara dikkat et: Bir çiçeğin açılışındaki kusursuzluğu, bir kuşun uçuşundaki dengeyi fark ettiğinde, bunların ardındaki Yaratıcı'nın ilim ve kudretini düşün.
* Dua ve tefekkürle Allah'a yönel: Özellikle subuti sıfatlar üzerinde düşünerek dua etmek, O'nun sana yakınlığını daha derinden hissetmeni sağlar. Örneğin, ilmini düşünerek, "Allah'ım, benim bile bilmediğim şeyleri sen biliyorsun, bana en hayırlısını nasip et" diyebilirsin.
* Kuran'ı Kerim'i bu sıfatlar çerçevesinde oku: Ayetlerde geçen Allah'ın isimleri ve sıfatları üzerine odaklanarak okuma yapmak, bu bilgileri daha somut hale getirir. Örneğin, "El-Alim" (Her şeyi bilen) ismi geçtiğinde, Allah'ın senin geçmişini, bugününü ve geleceğini bildiğini hatırla.
Bu sıfatlar, Allah'ı anlamamız için bize verilmiş birer rehberdir. Onları idrak etmeye çalıştıkça, O'nun yüceliğini ve bizim O'na olan bağımızı daha iyi kavrayacağız.