Byte kilobyte megabyte hesaplaması nasıl yapılır?
Byte, Kilobyte, Megabyte Hesaplaması: İşte Bilmen Gerekenler
Bilgisayar dünyasında veri boyutlarını konuşurken sürekli karşımıza çıkan Byte, Kilobyte (KB), Megabyte (MB) gibi terimler kafa karıştırıcı olabilir. Ama aslında mantığı oldukça basit. Gel, bu işin iç yüzüne bir bakalım.
Temel Birim: Byte ve Bit
Her şeyin temeli bit. Bir bit, bilgisayarın anlayabildiği en küçük bilgi birimidir ve sadece 0 veya 1 değerini alabilir. Düşün ki bir ampul gibi, ya yanıyor (1) ya da sönük (0).
Ancak bu tek tek bitlerle uğraşmak çok pratik değil. Bu yüzden bitleri grupluyoruz. İşte burada Byte devreye giriyor.
* 1 Byte = 8 bit
Yani, bir harfi, bir rakamı veya bir özel karakteri temsil etmek için genellikle 8 tane bit kullanılır. Örneğin, "A" harfi bilgisayarda belirli bir bit dizisiyle temsil edilir. Bu 8 bitlik dizinin tamamına 1 Byte diyoruz.
Kademeler Arası Geçiş: Kilo, Mega, Giga ve Ötesi
Şimdi gelelim bu sayılara. Bilgisayar dünyasında genellikle 10'luk taban yerine 2'lik taban kullanılır. Bu yüzden bazı çevrimlerde 1000 yerine 1024 sayılarını görürüz.
* 1 Kilobyte (KB) = 1024 Byte
Bu, 1024 tane harf, rakam veya sembol demek. Eskiden disketler veya küçük dosyalar KB boyutundaydı. Mesela, basit bir metin belgesi veya küçük bir resim KB cinsinden ifade edilebilir.
* 1 Megabyte (MB) = 1024 Kilobyte (KB)
Yani, 1 MB yaklaşık olarak 1 milyon Byte'a denk gelir (1024 x 1024). Günümüzde daha çok fotoğraflar, müzik dosyaları veya küçük uygulamalar MB boyutunda olur. Mesela, bir cep telefonu kamerasıyla çektiğin bir fotoğraf ortalama 1 MB ile 10 MB arasında olabilir. Bir şarkı da kalitesine göre 3 MB ile 10 MB arasında değişebilir.
Pratik Hesaplamalar ve Örnekler
Deneyimlerime göre, bu çevrimleri akılda tutmanın en iyi yolu somut örneklerle pekiştirmek.
* Bir Film Ne Kadar Yer Kaplar?
Standart bir DVD film yaklaşık 700 MB ile 1.5 GB (Gigabyte) arasında yer kaplar. Bir Blu-ray film ise 25 GB'a kadar çıkabilir. Eğer 10 GB'lık bir filmi indirmek istiyorsan ve internet hızın saniyede 10 MB ise, bu indirme yaklaşık 1000 saniye yani yaklaşık 17 dakika sürer. (10 GB = 10240 MB. 10240 MB / 10 MB/s = 1024 saniye).
* Telefonunun GB'ı Ne Anlama Geliyor?
Eğer telefonun 64 GB ise, bu telefonun yaklaşık 64 milyar Byte depolama alanına sahip olduğu anlamına gelir. Ancak işletim sistemi ve ön yüklü uygulamalar bu alanın bir kısmını kullanır. Bu yüzden ilk açtığında 64 GB'ın tamamını kullanamazsın. Genellikle 50-55 GB civarı kullanılabilir alan görürsün.
* Bulut Depolama ve GB'lar
Google Drive, Dropbox gibi bulut depolama servislerinde verilen GB'lar da aynı mantıkla çalışır. 100 GB'lık bir paket, 100 milyar Byte'tan biraz fazla depolama alanı demektir. Eğer bulutunda 500 adet 2 MB'lık (yaklaşık 2048 KB) fotoğrafın varsa, toplamda 1000 MB yani yaklaşık 1 GB yer kaplarlar.
Neden 1024 Yerine Bazen 1000 Kullanılıyor?
Bu biraz kafa karıştırıcı olabilir ama aslında basit bir ayrım.
* Bilişimde (Depolama, Bellek): Genellikle 1024 kullanılır. Çünkü bilgisayar ikili (binary) sistemle çalıştığı için 2'nin kuvvetleri daha mantıklıdır. 1 KB = 2^10 Byte, 1 MB = 2^20 Byte, 1 GB = 2^30 Byte gibi.
* İletişimde (İnternet Hızı, Veri İletimi): Bazen üreticiler veya servis sağlayıcılar işlemleri kolaylaştırmak için 1000'i kullanır. Örneğin, internet hızının saniyede 1000 Mbps olması gibi (Megabit per second). Buradaki "bit" ve "Byte" farkı da önemlidir. 1 Byte = 8 bit olduğu için, 100 Mbps hız, saniyede yaklaşık 12.5 MB (Megabyte) veri indirebileceğin anlamına gelir (100 / 8 = 12.5).
Bu ayrımı bilmek, özellikle internet indirme hızlarını veya dosya boyutlarını karşılaştırırken yanılgıya düşmeni engeller.
Özetle, Aklında Tutman Gerekenler
* Bit en küçük birim, Byte ise 8 bit’tir.
* 1 KB = 1024 Byte
* 1 MB = 1024 KB
* 1 GB = 1024 MB
* İnternet hızlarında ve bazı disk üreticilerinde 1000 çarpanı da kullanılır, bu farkı bilmek önemli.
Artık bu terimlere baktığında ne kadar yer kapladığını veya ne kadar veri aktarımı yaptığını daha net anlayabilirsin. Bu bilgilerle dijital dünyada gezinmen çok daha kolaylaşacaktır.