🦄 yuzyil.net

Filtreleme nasıl yapılır?

13.06.2025 yuzyil.net

Veri Filtreleme: Bilgiyi Saf Hale Getirmek

Elimizde bir yığın veri var, değil mi? Bu veriler, bir maden ocağındaki ham cevher gibi. İçinde işe yarayanlar da var, sadece yer kaplayanlar da. Filtreleme dediğimiz şey, tam da bu ham cevheri işleyip altını, gümüşünü ayıklama süreci. İster bir e-ticaret sitesinde müşteri davranışlarını analiz ediyor ol, ister bir araştırma projesinde anket sonuçlarını değerlendiriyor ol, doğru filtreleme sayesinde işler çok daha kolaylaşıyor.

  1. Filtreleme Neden Yapılır? Amaç Ne?

Temel amaç, gereksiz olanı ayıklayıp, kalanların daha anlamlı hale gelmesini sağlamak. Düşünsene, bir milyonluk müşteri listesiyle çalışıyorsun. Sadece son 3 ayda alışveriş yapmış müşterileri görmek istiyorsun. Filtreleme yapmazsan, o bir milyon satır arasında kaybolursun. Ya da bir anket yaptın, 1000 kişi cevapladı. Ama ankete katılanların %10'u soruları ciddiye almamış, rastgele cevaplar girmiş. İşte bu anlamsız verileri filtreleyerek, gerçek sonuçlara ulaşma şansını artırırsın.

Deneyimlerime göre, filtrelemenin en büyük faydaları şunlar:

  • Odaklanma: Analizini yaptığın konuya odaklanmanı sağlar. Örneğin, sadece belirli bir bölgedeki satışları görmek, o bölgenin dinamiklerini daha iyi anlamana yardımcı olur.
  • Doğruluk: Hatalı veya eksik verileri ayıklayarak analizlerinin doğruluğunu artırırsın. Yanlış girişler, yanlış sonuçlara yol açar.
  • Verimlilik: Daha az veriyle çalışmak, işlem sürelerini kısaltır ve raporlamayı hızlandırır. Bir Excel dosyasında 50.000 satır yerine 5.000 satırla çalışmak, fark yaratır.
  • Karar Alma: Elde ettiğin temiz ve odaklanmış veriler, daha bilinçli ve etkili kararlar alman için temel oluşturur.

  1. Filtreleme Yöntemleri: Nasıl Yapılır?

Filtreleme dediğimizde aklına sadece Excel'deki filtre düğmesi gelmesin. Birçok farklı araç ve yöntem var.

2.
  1. Temel Koşullu Filtreleme (Excel, Google Sheets vb.)

En sık kullanılan yöntem bu. Belirli bir sütunda, belirli bir değere sahip satırları seçmek gibi. Örneğin:

  • Bir ürün listesinde, "Stok Durumu" sütunu "Stokta Yok" olan ürünleri göstermek.
  • Bir satış raporunda, "Satış Tarihi""01/01/2023" ile "31/03/2023" arasında olan kayıtları görmek.
  • Bir müşteri tablosunda, "Şehir" sütunu "İstanbul" olan müşterileri listelemek.

Bu yöntemler genellikle basit bir menüden veya formülden seçilerek yapılır. `EŞİTTİR`, `BÜYÜKTÜR`, `KÜÇÜKTÜR`, `ARASINDADIR` gibi operatörler kullanılır.

2.
  1. Gelişmiş Filtreleme ve Sorgulama Dilleri (SQL, Python Pandas vb.)

Veri setin büyüdüğünde veya daha karmaşık koşullar gerektiğinde bu yöntemler devreye giriyor.

  • SQL: Veritabanlarıyla çalışırken `WHERE` komutu, filtrelemenin temelidir. Örneğin, `SELECT * FROM musteriler WHERE sehir = 'Ankara' AND yas > 30;` ile hem şehri Ankara olan hem de yaşı 30'dan büyük müşterileri çekersin.
  • Python Pandas: Veri analizi için en popüler kütüphanelerden biri. Pandas DataFrame'ler üzerinde çok esnek filtreleme yapmanı sağlar.

Örnek Pandas kodu:

import pandas as pd
# Varsayımsal bir veri çerçevesi oluşturalım
data = {'urun_adi': ['A', 'B', 'C', 'A', 'B', 'C'],
'fiyat': [10, 20, 15, 12, 22, 18],
'adet': [100, 50, 75, 120, 45, 80]}
df = pd.DataFrame(data)
# Fiyatı 15'ten büyük olan ürünleri filtrele
fiyat_filtresi = df[df['fiyat'] > 15]
print(fiyat_filtresi)
# Hem fiyatı 15'ten büyük hem de adeti 50'den fazla olan ürünleri filtrele
karma_filtre = df[(df['fiyat'] > 15) & (df['adet'] > 50)]
print(karma_filtre)

Burada `&` işareti "ve" anlamına gelir. Birden fazla koşulu birleştirebilirsin.

  1. Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Pratik İpuçları

Filtreleme yaparken bazı tuzaklara düşmemek önemli.

  • Verinin Kaynağını Anla: Filtrelemeye başlamadan önce, verinin ne anlama geldiğini, hangi sütunların hangi bilgiyi içerdiğini iyi öğren. Bir sütunun adı "Durum" olabilir ama içinde "Aktif", "Pasif", "Tamamlandı", "Beklemede" gibi farklı anlamlar taşıyan harfler veya sayılar olabilir.
  • Boşlukları ve Yazım Hatalarını Kontrol Et: "İstanbul" ile "istanbul" veya " ISTANBUL " farklı değerlerdir. Filtreleme yapmadan önce bu tür tutarsızlıkları gidermek gerekir. Bu genellikle `TRIM` (başındaki ve sonundaki boşlukları temizler) ve `UPPER` veya `LOWER` (tüm harfleri büyük veya küçük yapar) fonksiyonlarıyla yapılır.
  • Veri Tiplerine Dikkat Et: Sayısal bir alanı metin olarak kaydetmişsen, sayısal filtrelemeler yapamazsın. Örneğin, "100" sayısı metin olarak duruyorsa, "> 50" filtresi onu doğru işlemez. Veri tiplerini kontrol etmeyi unutma.
  • Filtreleri Kaydet: Sık sık aynı filtreleri uyguluyorsan, bunları kaydedip tekrar kullanmak zaman kazandırır. Excel'de "Özel Filtre" veya sorgulama dillerinde sorguları kaydetmek bu işe yarar.
  • Filtrelemenin Etkisini Anla: Bir filtre uyguladığında, hangi verilerin elendiğini ve neden elendiğini bilmek önemlidir. Bu, analizinin ne kadar güvenilir olduğu konusunda sana fikir verir. Örneğin, sadece en yüksek 10 satışı görmek, tüm satışların %90'ını göz ardı etmek anlamına gelebilir.

  1. Örnek Senaryolar

Gerçek hayattan birkaç örnekle ne demek istediğimi daha iyi anlatayım:

  • E-Ticaret: Bir online mağazada, son 1 ayda en çok satan 10 ürünü bulmak istiyorsun. Bu durumda, sipariş tarihine göre son 1 ayı filtreler, ardından ürün bazında satış adetlerini toplar ve en yüksek 10 tanesini sıralarsın.
  • Pazarlama Kampanyası: Belirli bir e-posta kampanyasına yanıt veren müşterileri bulmak istiyorsun. Kampanya e-postasının gönderildiği tarihler arasında açılma veya tıklanma bilgisi olanları filtreleyerek bu listeyi oluşturabilirsin.
  • Sosyal Medya Analizi: Belirli bir hashtag ile atılan tweet'leri analiz ediyorsun. Retweet veya beğeni sayısı belirli bir eşiğin üzerinde olanları filtreleyerek en etkili paylaşımları bulabilirsin. Örneğin, "retweet_sayisi > 100" gibi.

Deneyimlerime göre, filtreleme sadece bir teknik değil, aynı zamanda bir düşünme biçimi. Veriye yaklaşımını şekillendirir ve sana neyin önemli olduğunu anlamanda yardımcı olur. Doğru filtrelemeyle, elindeki veriyi altından daha değerli hale getirebilirsin.