Iklim nedir kısaca e ödev?

İklim Nedir? Kısaca Bilmen Gerekenler

İklim, bir bölgedeki uzun süreli hava durumu ortalamalarıdır. Yani, bir yerin kaç yıl boyunca, genellikle nasıl bir hava yaşandığını gösterir. Hava durumu dediğimiz şey ise anlık, kısa süreli değişikliklerdir; bugün yağmur yağması, yarın güneş açması gibi. Ama iklim, bu hava durumlarının yıllar içindeki genel eğilimini ifade eder. Örneğin, Türkiye'nin Akdeniz kıyılarının iklimi "Akdeniz iklimi" olarak tanımlanır. Bu da demek oluyor ki, o bölgede yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. Bu ortalamalar genellikle 30 yıllık periyotlar üzerinden hesaplanır.

Sıcaklık ve Yağış: İklimin Temel Taşları

Bir yerin iklimini belirleyen en önemli iki faktör sıcaklık ve yağıştır. Bu iki unsurun yıllık ortalamaları, ekstrem değerleri (en yüksek/en düşük sıcaklıklar, en çok/en az yağış alan dönemler) ve mevsimlere göre dağılımı, o bölgenin iklim tipini belirler.

* Sıcaklık: Bir bölgedeki ortalama yıllık sıcaklık ve mevsimlere göre sıcaklık değişimleri iklimi doğrudan etkiler. Örneğin, Ekvatoral bölgelerde yıllık ortalama sıcaklıklar 25-30°C civarında seyrederken, kutup bölgelerinde bu değer -40°C'ye kadar düşebilir. Türkiye'de ise Karadeniz kıyılarında yıllık ortalama sıcaklık 14°C civarındayken, Doğu Anadolu'da bu değer 5-10°C'ye kadar düşebilir.

* Yağış: Yağış miktarı ve türü (kar, yağmur, dolu gibi) de iklimin önemli bir parçasıdır. Yağışın yıl içine dengeli dağılıp dağılmadığı da önemlidir. Örneğin, Ekvatoral yağmur ormanlarında yıllık yağış miktarı 2000 mm'yi aşarken, çöl bölgelerinde bu değer 200 mm'nin altına düşebilir. Türkiye'de ise Rize gibi Karadeniz illerinde yıllık yağış miktarı 2000 mm'yi bulurken, İç Anadolu'nun kurak bölgelerinde bu rakam 300-400 mm civarında kalır.

İklim Tipleri ve Bölgeler: Dünyanın Farklı Yüzleri

Dünyada milyonlarca yıldır var olan ve insan etkisinin çok daha az olduğu doğal iklim tipleri vardır. Bunların her birinin kendine özgü bitki örtüsü, hayvan yaşamı ve hatta insan yaşam biçimleri üzerinde büyük etkileri olmuştur.

* Ekvatoral İklim: Yıl boyunca yüksek sıcaklık (ortalama 25°C üzeri) ve bol yağış görülür. Genellikle Ekvator çevresinde yer alır ve tropikal yağmur ormanları bu iklimin ürünüdür.

* Çöl İklimi: Yıllık yağış miktarı çok düşüktür ve günlük sıcaklık farkları çok fazladır. Gündüzleri kavurucu sıcaklar, geceleri ise dondurucu soğuklar yaşanabilir. Sahra Çölü, Atacama Çölü gibi bölgeler bu iklim tipine örnek gösterilebilir.

* Akdeniz İklimi: Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlıdır. İtalya'nın güneyi, Yunanistan, İspanya ve Türkiye'nin güney kıyıları bu iklimin görüldüğü yerlerdir. Zeytin ve turunçgiller gibi ürünler bu iklimde bolca yetişir.

* Okyanusal İklim: Yıl boyunca düzenli ve bol yağış görülür. Yaz ve kış sıcaklıkları arasında belirgin farklar yoktur. Batı Avrupa ülkeleri, Kuzey Amerika'nın batı kıyıları bu iklimin yaygın olduğu yerlerdir.

İklim Değişikliği: Günümüzün En Büyük Gerçekliği

Deneyimlerime göre, günümüzde en çok konuşulan ve hepimizin yaşamını doğrudan etkileyen konu iklim değişikliğidir. Bu durum, insan faaliyetleri sonucu atmosferdeki sera gazlarının artmasıyla küresel sıcaklıkların yükselmesi anlamına gelir. Bu yükseliş, daha sık ve şiddetli aşırı hava olaylarına (sel, kuraklık, fırtına, sıcak hava dalgaları) neden oluyor.

* Sera Gazları: Karbondioksit (CO2), metan (CH4) gibi gazlar, güneşten gelen ısıyı atmosferde hapsederek gezegenin ısınmasına yol açar. Sanayi devriminden bu yana fosil yakıtların (kömür, petrol, doğalgaz) kullanımıyla bu gazların miktarı ciddi şekilde artmıştır. Örneğin, atmosferdeki CO2 seviyesi sanayi öncesi dönemde yaklaşık 280 ppm iken, bugün 420 ppm'nin üzerindedir.

* Etkileri: Buzulların erimesi, deniz seviyesinin yükselmesi, tarım alanlarında verim düşüşleri, su kaynaklarının azalması, biyoçeşitlilik kaybı gibi pek çok olumsuz etkiyi beraberinde getirir.

Sen Neler Yapabilirsin? Pratik Öneriler

İklim değişikliğiyle mücadelede bireysel olarak yapabileceğin pek çok şey var. Küçük adımlar, büyük farklar yaratabilir.

* Enerji Tasarrufu: Evde ve işte gereksiz yanan ışıkları söndür, elektronik eşyaları fişten çek, enerjiyi verimli kullanan cihazları tercih et.

* Sürdürülebilir Ulaşım: Mümkün olduğunca toplu taşıma, bisiklet veya yürüyüş gibi çevre dostu ulaşım yöntemlerini kullan. Kısa mesafelerde araba kullanmaktan kaçın.

* Tüketim Alışkanlıkları: Tek kullanımlık ürünler yerine tekrar kullanılabilir ürünleri tercih et. Alışveriş yaparken yerel ve mevsimlik ürünleri seçmeye özen göster.

* Geri Dönüşüm ve Yeniden Kullanım: Atıklarını ayrıştırarak geri dönüşüme gönder. Eski eşyalarını yenile veya yeniden kullanmanın yollarını bul.

* Farkındalık Yaratmak: Çevrendekileri iklim değişikliği ve yapabileceğin şeyler hakkında bilgilendir. Bu konuda toplumsal bilinçlenmeye katkı sağla.