Kendini tanımak için ne yapmalıyım?

Kendini Tanımanın Temelleri

Kendini tanımak, hayat boyu süren bir yolculuktur. Bu yolculuğa çıkarken sana rehberlik edecek bazı somut adımlar ve düşünce biçimleri deneyimlerime göre oldukça faydalı oldu.

Değerlerini ve Önceliklerini Keşfet

Bir birey olarak neye değer verdiğini bilmek, kararlarını yönlendiren en güçlü pusulalardan biridir. Bu, sadece soyut bir kavram değil; günlük hayatında neye zaman ve enerji ayırdığını belirler. Örneğin, benim için dürüstlük ve öğrenme değerleri önceliklidir. Bu, iş yapış şeklimden sosyal ilişkilerime kadar her alanda kendini gösterir. Bir iş teklifi aldığımda, sadece maaşına değil, o işin dürüstlük ilkelerine ne kadar uyduğuna ve bana yeni şeyler öğrenme fırsatı sunup sunmadığına bakarım. Kendi değerlerini keşfetmek için şunları yapabilirsin:

• Değerler Listesi Oluştur: Karşına çıkan her türlü durumu, düşünceyi veya ilişkiyi bu değerler listesine göre değerlendir. 10-15 temel değer belirleyip bunları öncelik sırasına koyabilirsin. Güvenilirlik, yaratıcılık, özgürlük, sağlık, aile, kariyer başarısı gibi kelimeler başlangıç noktası olabilir.
• Etik İkilemleri Analiz Et: Geçmişte zor kararlar vermek zorunda kaldığın durumları düşün. O anlarda hangi prensiplerin seni yönlendirdi? Bu, değerlerinin ne kadar derinlemesine yerleştiğini gösterir.
• Zamanını ve Enerjini İzle: Günlük veya haftalık olarak zamanını nerede geçirdiğini ve enerjini nelere harcadığını kaydet. Bu kayıtlar, mevcut önceliklerinin belirlediğin değerlerle ne kadar örtüştüğünü ortaya koyacaktır. Eğer değerlerin arasında sağlık varsa, ama her gün 3 saatin bilgisayar başında geçiyorsa, bir şeylerin yanlış gittiğini gösterir.

Güçlü ve Zayıf Yönlerini Belirle

Kendini objektif bir şekilde değerlendirmek, hem başarılarını artırmanın hem de gelişim alanlarını belirlemenin anahtarıdır. Bu, sadece iyi hissetmek için değil, daha etkili olmak için de önemlidir. Örneğin, insanlarla iletişim kurmada oldukça iyiyimdir (güçlü yönüm). Bu yeteneğimi kullanarak insanlarla daha kolay bağ kurabilir, ekip çalışmasını güçlendirebilirim. Ancak, detaylara dikkat etme konusunda bazen zorlanabilirim (zayıf yönüm). Bu durumda, önemli projelerde birinden destek alabilir veya görevlerimi yaparken ek kontrol adımları ekleyebilirim.

• Geri Bildirim İste: Güvendiğin arkadaşlarına, aile üyelerine veya iş arkadaşlarına "Beni en çok hangi konuda başarılı buluyorsun?" ve "Hangi konularda daha iyi olmam gerektiğini düşünüyorsun?" gibi sorular sor. Farklı bakış açıları, kendi göremediğin noktaları görmeni sağlar. 10 farklı kişiden geri bildirim almak sana geniş bir perspektif sunar.
• Başarılarını ve Başarısızlıklarını Analiz Et: Geçmişteki başarılarının altında yatan becerileri ve stratejileri belirle. Başarısızlıklarında ise hangi eksikliklerin veya hataların olduğunu dürüstçe değerlendir. %80 oranında başardığın projelerdeki ortak noktaları bulmak, güçlü yönlerini belirlemene yardımcı olur.
• SWOT Analizi Uygula: Strengths (Güçlü Yönler), Weaknesses (Zayıf Yönler), Opportunities (Fırsatlar) ve Threats (Tehditler) analizini kendine uygula. Bu çerçeve, hem içsel hem de dışsal faktörleri değerlendirmene olanak tanır.

Kişisel Sınırlarını ve İhtiyaçlarını Tanımla

Sağlıklı ilişkiler kurmanın ve tükenmişlikten kaçınmanın en önemli yollarından biri, kendi sınırlarını bilmek ve bunları net bir şekilde ifade edebilmektir. Sınırlar, senin "hayır" diyebileceğin noktaları ve ne tür davranışlara tolerans gösterebileceğini belirler. Örneğin, eğer birisi sürekli olarak senden projelerini benim adıma yapmamı istiyorsa ve bu durum beni olumsuz etkiliyorsa, açıkça "Bu konuda sana yardımcı olamam, ancak sen de bu kısmı kendin yapabilirsin" gibi bir ifadeyle sınırımı çizebilirim. Kendi sınırlarını tanımlamak için şu adımları izleyebilirsin:

• Rahatsızlık Veren Durumları Not Al: Bir durumda ne zaman rahatsız olmaya başladığını fark et. Bu, genellikle sınırlarının zorlandığının bir işaretidir. Her hafta 2-3 kez benzer bir durumla karşılaşıyorsan, bu bir sınır ihlali olabilir.
• İhtiyaçlarını Belirle: Hangi durumlarda enerji toplarsın, neleri yapmaktan keyif alırsın, nelerden uzak durman gerektiğini bilmek önemlidir. Kendi "şarj olma" yöntemlerini keşfet. Örneğin, yalnız kalmak mı, doğada vakit geçirmek mi, sevdiğin bir hobiyi yapmak mı seni yeniden canlandırıyor?
• "Hayır" Deme Sanatını Geliştir: "Hayır" demek, bencil olmak anlamına gelmez. Kendi enerjini ve zamanını korumak anlamına gelir. Kısa ve net cevaplar vermek genellikle en etkili yoldur.

Motivasyon Kaynaklarını ve Tutkularını Keşfet

Seni harekete geçiren, enerjini yükselten ve zamanın nasıl geçtiğini unutturan şeyler neler? Bunları bilmek, hayatına anlam katmanın ve daha tatmin edici bir yaşam sürmenin anahtarıdır. Benim için yeni bir bilgiyi derinlemesine öğrenmek ve bunu başkalarına aktarabilmek büyük bir motivasyon kaynağıdır. Bu, yaptığım işten aldığım keyfi ikiye katlar.

• Merakını Takip Et: Seni doğal olarak neyin ilgilendirdiğini düşün. Hangi konular hakkında daha fazla okumak veya bilgi edinmek istersin? Bu merak, potansiyel tutkularının habercisidir. Bir konuyu 3 gün boyunca araştırıyorsan, bu ciddi bir ilgi olabilir.
• Deneyimlerini Gözden Geçir: Geçmişte ne yaparken en mutlu ve en enerjik hissettiğini hatırla. Bu aktiviteler, sana keyif veren ve motive eden şeyleri işaret eder. Örneğin, bir projeyi başarıyla tamamlamanın verdiği haz mı, yoksa o projeye giden yolculuktaki öğrenme süreci mi seni daha çok heyecanlandırıyor?
• Farklı Şeyler Dene: Yeni hobiler edin, farklı kurslara katıl, farklı insanlarla tanış. Bu deneyimler, henüz keşfetmediğin ilgi alanlarını ortaya çıkarabilir. Bir ay boyunca farklı bir aktivite denemeyi kendine hedef koyabilirsin.