Sınıf risk haritası kim uygular?

Sınıf Risk Haritasını Kim Uygular?

Sınıf risk haritası dediğimizde, aslında bu işin mutfağında olan, yani sınıfı en iyi tanıyan, öğrencilerin davranışlarını, öğrenme biçimlerini, sosyal etkileşimlerini ve potansiyel risk alanlarını yakından gözlemleyen kişiler uygular. Bu, önceliklesınıf öğretmeninin en temel görevlerinden biridir. Öğretmen, bir yıl boyunca her gün o sınıfta, o öğrencilerle iç içedir. Sadece akademik değil, aynı zamanda psikososyal gelişimlerini de yakından takip eder.

Ancak iş sadece öğretmeninle sınırlı kalmaz. Özellikle risk alanları belirginleştiğinde, başka uzmanların da sürece dahil olması kaçınılmazdır. Okul rehber öğretmeni veya psikolojik danışman, bu haritanın oluşturulmasında ve riskli görülen durumların derinlemesine analiz edilmesinde kilit rol oynar. Öğrencinin bireysel özellikleri, ailesel durumu, geçmiş deneyimleri gibi konularda rehber öğretmen çok daha derinlemesine bilgiye sahip olabilir. Deneyimlerime göre, rehber öğretmenlerin gözlemleri ve psikolojik değerlendirmeleri, risk haritasını çok daha somut ve eyleme geçirilebilir hale getirir.

Eğer okulda bir rehber öğretmen yoksa veya destek alınması gereken özel bir durum söz konusuysa, okul idaresi ve bazen de okul psikoloğu (varsa) bu sürece katkı sağlar. Okul müdürünün genel okul politikaları ve öğrenci davranışlarına ilişkin bilgisi de bu haritanın bir parçası olabilir. Hatta bazı durumlarda, riskin niteliğine göre, okulun sağlık personeli veya özel eğitim öğretmenleri gibi farklı branşlardan uzmanların da görüşleri alınabilir. Özetle, sınıf risk haritası, sınıfı en iyi tanıyan ve riskli durumları tespit edip yönetebilecek yetkinliğe sahip kişilerin ortak çalışmasıyla oluşturulur.

Risk Haritası Oluşturma Süreci ve Temel Kategoriler

Risk haritasını oluşturma süreci, gözlem ve veri toplamaya dayanır. Burada kastettiğim şey, sadece bir kereye mahsus yapılan bir değerlendirme değil, sürekli bir süreçtir. Öğretmenin günlük gözlemleri, öğrenci profilleri, veli görüşmeleri, yapılan testler ve ödevler gibi birçok veri noktası vardır.

Temel olarak risk haritasında ele alınan bazı önemli kategoriler şunlardır:

• Akademik Riskler: Bu kategori, öğrencinin derslerdeki başarısızlığı, öğrenme güçlükleri, motivasyon eksikliği, derse katılım azlığı gibi durumları kapsar. Örneğin, bir öğrencinin daha önce başarılı olduğu derslerde birdenbire düşüş göstermesi veya ödevlerini sürekli aksatması akademik risk belirtisi olabilir. Deneyimlerime göre, bir dönem içinde bir dersten üç veya daha fazla düşük not alan öğrenciler risk grubunda değerlendirilebilir.
• Davranışsal Riskler: Bu, sınıf içi kurallara uymama, akran zorbalığı (hem mağdur hem de zorba olma), agresif davranışlar, dikkat dağınıklığı, okuldan kaçma eğilimi gibi durumları ifade eder. Örneğin, sık sık kavgalara karışan, öğretmenin uyarılarına rağmen olumsuz davranışlarını sürdüren bir öğrenci davranışsal risk grubuna girer. Bir ay içinde öğretmenden beşten fazla uyarı alan öğrenci, bu kategori için bir işaret olabilir.
• Sosyal ve Duygusal Riskler: Bu kategori, öğrencinin arkadaşlarıyla iletişim kurmada zorlanması, sosyal izolasyon, depresif belirtiler, kaygı bozuklukları, özgüven eksikliği, düşük duygusal zeka gibi konuları içerir. Okulda hiç arkadaşı olmayan, teneffüslerde yalnız dolaşan, duygusal çöküntüler yaşayan bir öğrenci bu risk grubunda değerlendirilebilir. Eğer bir öğrenci, bir dönem boyunca hiçbir okul etkinliğine gönüllü katılmıyorsa ve sürekli içine kapanıksa, bu önemli bir işarettir.
• Ailevi ve Çevresel Riskler: Bu, ailenin sosyoekonomik durumu, aile içi çatışmalar, aile üyelerinde madde bağımlılığı veya ruhsal sorunlar, yaşanılan travmatik olaylar gibi öğrencinin dışında gelişen ve onu etkileyen faktörlerdir. Öğrencinin fiziksel veya duygusal olarak olumsuz etkilenmesine neden olabilecek durumlar bu başlık altında incelenir. Eğer ailede bir travmatik olay yaşanmışsa (örneğin bir kayıp), bu durumun öğrenci üzerindeki yansımasını takip etmek çok önemlidir.

Risk Haritasının Uygulanmasındaki Pratik İpuçları

Risk haritasını oluştururken dikkat etmen gereken bazı önemli noktalar var. Birincisi, doğru ve güncel veriye sahip olmak. Bu, sadece öğretmenin kendi yorumlarıyla değil, aynı zamanda elde edilebilen somut verilerle desteklenmelidir. Örneğin, bir öğrencinin akademik performansındaki düşüşü gösteren karne notları veya sınav sonuçları bu verilerdendir.

İkincisi, objektif kalmaya çalışmak. Kişisel ön yargılar veya duygusal bağlar, doğru bir değerlendirme yapmanın önündeki en büyük engel olabilir. Deneyimlerime göre, bir öğrenci hakkında bir karar vermeden önce birkaç farklı kaynaktan bilgi toplamak, durumu daha net görmeyi sağlar. Hem öğretmenin gözlemleri, hem rehber öğretmenin değerlendirmesi, hem de eğer mümkünse veli ile yapılan yapıcı bir görüşme süreci daha sağlıklı sonuçlar verir.

Üçüncüsü, gizliliğe önem vermek. Öğrencilerin risk durumları hakkında toplanan bilgiler hassastır ve kesinlikle gizli tutulmalıdır. Sadece ilgili uzmanlarla paylaşılmalı ve asla dedikodu malzemesi yapılmamalıdır.

Son olarak, haritayı bir son değil, bir başlangıç olarak görmek. Risk haritası, sorunu tespit etmekle kalmamalı, aynı zamanda bu riskleri azaltmaya yönelik somut eylem planlarının oluşturulmasına da zemin hazırlamalıdır. Örneğin, akademik riski olan bir öğrenci için ek ders çalışmaları veya öğrenme stratejileri üzerine yoğunlaşmak, davranışsal riski olan bir öğrenci için rehberlik seansları veya sosyal beceri eğitimleri düzenlemek gibi. Önemli olan, bu haritayı "sorun var" demek için değil, "nasıl çözeriz" sorusuna cevap bulmak için kullanmaktır.