Tüketici Hakları hangi kanun?
Tüketici Haklarının Temeli: 6502 Sayılı Kanun
Tüketici hakları dendiğinde aklına ne gelmeli? Basitçe, sen bir mal veya hizmet satın aldığında, o ürünün veya hizmetin sana vaat edilen şekilde, güvenli ve kalitelisini alma hakkın var. İşte bu haklarının dayanağı ise 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun. Bu kanun, senin gibi tüketicileri korumak ve piyasada adil bir denge kurmak için var. Yani kafana göre hareket etmiyorlar, bir kanun var ve bunun içine bakarak hakkını arayabilirsin.
Cayma Hakkı: Mesafeli Satışlarda Kalkanın
Özellikle internetten alışverişin bu kadar yaygınlaştığı günümüzde cayma hakkı hepimizin kurtarıcısı. Bu hak sayesinde, internetten, televizyondan veya telefonla sipariş ettiğin bir ürünü teslim aldıktan sonra 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin iade edebilirsin. Örneğin, bir giysi beğendin, sipariş ettin ama eline geçtiğinde rengi fotoğraftaki gibi durmadı ya da bedeni uymadı. İşte bu 14 günlük süre içinde hiçbir sorun yaşamadan, kargo ücreti de genellikle satıcıya ait olacak şekilde ürünü geri gönderebilirsin. Kanun bunu net bir şekilde belirtiyor. İstisnalar var tabii, örneğin kişiye özel üretimler veya çabuk bozulan ürünler (gıda gibi) bu kapsamın dışında kalabilir. Ama genel olarak çoğunlukta işe yarayan bir hak bu.
Ayıplı Mal ve Hizmetler: Kusurlu Ürünlerde Ne Yapmalı?
Aldığın bir ürün kusurluysa ne yapacaksın? İşte burada ayıplı mal ve hizmet kavramı devreye giriyor. Kanun, malın sözleşmeye aykırı olması durumunda sana çeşitli seçimlik haklar tanıyor. Bunlar;
* Satılanı geri verme, bedel iadesi isteme: Yani ürünü iade edip paranı geri alırsın.
* Satılanı misliyle değiştirme: Eğer mümkünse aynı üründen kusursuz olanıyla değiştirilmesini talep edebilirsin.
* Ayıp oranında bedel indirimi isteme: Ürünün kusuru çok büyük değilse ve sen yine de kullanmak istiyorsan, indirim isteyebilirsin.
* Ayıbın ücretsiz onarımını isteme: Eğer ürün tamir edilebilecek bir durumdaysa, satıcıdan bunu ücretsiz yapmasını isteyebilirsin.
Bu haklarını kullanabilmen için ise o kusurun ortaya çıkmasından itibaren belli bir süre var. Genellikle ürünün teslim tarihinden itibaren iki yıllık zaman aşımı süresi var. Ancak gizli ayıplarda bu süre daha farklı işleyebilir. Özellikle elektronik eşyalarda veya beyaz eşyalarda bu haklar çok sık karşımıza çıkıyor. Örneğin, yeni aldığın bir buzdolabı soğutma yapmıyorsa, bu ayıplı mal statüsüne girer ve yukarıdaki haklarından birini kullanabilirsin.
Satıcılar ve Tüketici Hakem Heyetleri: Hakkını Aramak
Deneyimlerime göre, birçok insan hakkını aramak konusunda çekiniyor veya nasıl yapacağını bilmiyor. Eğer satıcıyla bir sorun yaşadın ve anlaşamadın, ne yapacaksın? Elbette ki yasal yollara başvurabilirsin. Eğer yaşadığın sorun belli bir parasal değere kadar ise (bu değer her yıl değişebilir, güncel değerleri Tüketici Hakları Genel Müdürlüğü web sitesinden kontrol edebilirsin), bağlı bulunduğun ilçedeki Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurabilirsin. Eğer tutar daha yüksekse, yine ildeki Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurman gerekiyor. Bu başvurular genellikle harçsız ve kolay bir süreçtir. Dilekçeni yazarsın, belgelerini eklersin ve heyet başvurunu değerlendirir. En geç 6 ay içinde de bir karar verirler. Unutma, bu kurullar senin gibi tüketicilerin haklarını korumak için var. Bazı durumlarda ise doğrudan Tüketici Mahkemeleri'ne başvurman gerekebilir.
Bu kanun senin bilinçli bir tüketici olmanı sağlıyor. Aldığın her ürünün veya hizmetin arkasında durmanı ve sana vaat edilenden farklı bir durumla karşılaştığında hakkını aramanı teşvik ediyor. Unutma, bilgi güçtür ve senin de bu bilgiye ulaşma hakkın var.