Türkiye'nin platoları nelerdir?

Türkiye'nin Yükseltileri: Platolar

Türkiye'nin coğrafyasını anlamak istiyorsan, platoları mutlaka bilmelisin. Bu yükseltiler, ülkenin hem iklimini hem de tarımını doğrudan etkiliyor. Gelin, bu muhteşem coğrafi oluşumlara daha yakından bakalım.

Anadolu'nun Yüksek Ovaları: Platolar

Plato dediğimizde aklına dümdüz, geniş araziler gelmesin. Bunlar, çevresine göre daha yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış, genellikle de eğimli yeryüzü şekilleridir. Türkiye'nin ortalama yükseltisi 1.150 metre civarındadır ve bu yükseltinin büyük bir kısmı platolarla kaplıdır. Deneyimlerime göre, bu platoların hepsi birbirinden farklı özelliklere sahip.

Öne Çıkan Platolarımız ve Özellikleri

Türkiye'de birçok plato bulunuyor ama bazıları gerçekten öne çıkıyor. Bunları tanımak, Türkiye coğrafyasını daha iyi anlamanı sağlar:

• İç Anadolu Platosu: Bu, Türkiye'nin en geniş ve en karakteristik platolarından biri. Ankara, Konya, Kayseri gibi büyük şehirler bu plato üzerinde yer alıyor.
  • Yüksekliği: Ortalama 900-1200 metre arasında değişir. Konya Ovası gibi daha alçak çöküntü alanları da bu platoya dahildir.
  • İklimi: Tipik karasal iklim hakim. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve kar yağışlı geçer. Yağış miktarı genellikle düşüktür (yıllık ortalama 300-500 mm).
  • Bitki Örtüsü: Bozkır (step) bitki örtüsü yaygındır. Bu da tarım için özel koşullar gerektirir.
  • Tarım: Tahıl tarımı (buğday, arpa), özellikle de kuru tarım yöntemleriyle yapılır. Pancar, nohut gibi ürünler de yetiştirilir. Konya Ovası, Türkiye'nin en önemli tarım alanlarından biridir.
  • Görselleştir: Ankara'dan Konya'ya trenle gittiğini hayal et. Etrafında uzanan, hafif dalgalı, bozkırla kaplı geniş araziler işte bu platodur.
• Ergenedon Platosu: Bu plato, aslında İç Anadolu Platosu'nun bir parçası olarak da kabul edilir ancak kendi içinde önemli özellikler taşır. Özellikle hayvancılık ve arıcılıkla ön plana çıkar.
  • Yüksekliği: Genellikle 1000-1500 metre arasında değişen engebeli bir yapıya sahiptir.
  • İklimi: Yine karasal iklimin etkileri görülür ama çevresindeki dağlar nedeniyle biraz daha nemli olabilir.
  • Hayvancılık: Geniş otlakları sayesinde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık için uygundur. Kırşehir'deki Hirfanlı Barajı'nın çevresindeki alanlar da bu bölgeye dahildir.
  • Öneri: Eğer hayvancılıkla ilgiliyseniz, Ergenedon Platosu'nun iklim ve arazi koşullarını iyice araştırmanızı öneririm.
• Kapadokya Platosu: Burası hem coğrafi yapısı hem de tarihi dokusuyla bambaşka bir yer. Peri bacalarıyla ünlü bu bölge, aslında volkanik küllerin zamanla aşınmasıyla oluşmuş bir platodur.
  • Yüksekliği: Yaklaşık 1000-1200 metre civarındadır.
  • Jeomorfolojisi: Volkanik tüflerin ve bazaltların oluşturduğu eşsiz bir arazi yapısı vardır. Erciyes, Hasan Dağı ve Güllü Dağ gibi volkanlardan çıkan malzemeler zamanla aşınarak bu peri bacalarını oluşturmuştur.
  • İklimi: Karasal iklim hakimdir, ancak turizm açısından yılın büyük bölümü ziyaret edilebilir.
  • Önemli Nokta: Kapadokya'yı gezerken, gördüğünüz manzaranın aslında milyonlarca yıllık bir jeolojik sürecin sonucu olduğunu unutmayın.

Platoların Türkiye İçin Önemi

Deneyimlerime göre, platoların Türkiye'nin genel yapısında pek çok rolü var:

• Tarım Alanları: Özellikle İç Anadolu Platosu, tahıl tarımının bel kemiğini oluşturur. Ülkemizin buğday ihtiyacının büyük bir kısmı bu platolardan karşılanır.
• Hayvancılık: Geniş otlakları sayesinde hayvancılık için önemli alanlar sunarlar. Özellikle koyunculuk bu platolarda yaygındır.
• Yerleşim Alanları: Birçok büyük şehrimiz bu platolar üzerinde kurulmuştur. Bu da nüfus dağılımını ve yerleşim örüntülerini belirler.
• Su Kaynakları: Bazı platolar, akarsu havzalarının başlangıç noktalarıdır ve bu da su kaynakları açısından önemlidir.

Pratik İpuçları

Eğer bu bölgeleri ziyaret edecekseniz veya bu coğrafyada yaşamayı düşünüyorsanız şunları aklınızda bulundurun:

• Hava Durumu: Platoların karasal iklimi nedeniyle ani sıcaklık değişimleri yaşanabilir. Özellikle ilkbahar ve sonbaharda hazırlıklı olun.
• Tarım Faaliyetleri: Bu bölgelerdeki tarım, genellikle kuru tarım tekniklerine dayanır. Bu da su kaynaklarının ne kadar değerli olduğunu gösterir.
• Doğa Yürüyüşleri: Kapadokya gibi yerlerde, plato yüzeyindeki aşınma şekillerini keşfetmek için yürüyüş rotaları harikadır.

Türkiye'nin platoları, sadece coğrafi bir terim olmanın ötesinde, ülkemizin ekonomik ve kültürel dokusunu şekillendiren önemli unsurlardır. Bu yükseltileri tanımak, Anadolu'nun ruhunu daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır.